Día das Letras Galegas 2024.

Pensar é escuro. Soñar a utopía, necesario.

Cómpre celebrar, a obra multidisciplinar de Luísa Villalta. Espallala, promovela e compartila porque ela, como outras e outros antes, contribuíu de xeito decisivo a dignificar e poñer en valor o mellor da nosa creación literaria e o uso da lingua galega. Mais, ao tempo, este 17 de maio é tamén un día de reivindicación, no que pedirlle ao goberno galego que cumpra co Estatuto Galego no referente ao uso, coidado, promoción e difusión da nosa lingua.

No ámbito do ensino público galego, o Decreto de Plurilingüismo en vigor dende 2009 tivo efectos nefastos para a nosa lingua en termos de indicadores de uso e coñecemento entre a cidadanía, especialmente entre a poboación escolar, á vista dos últimos informes publicados pola Real Academia Galega e outros organismos, que alertan dende hai anos dunha clara situación de retroceso. Dende un punto de vista ecolóxico da relación coas linguas, a igualdade non consiste en usar as linguas en porcentaxes iguais, senón en priorizar aquela lingua máis desfavorecida, pois non todas están no mesmo punto de partida. Como a estas alturas sabe calquera, a lingua galega non goza dos mesmos resortes que o castelán ou o inglés nin nos medios de comunicación, nin nas institucións oficiais nin nas redes sociais ou internet, por poñer só algúns exemplos. Por tanto, é preciso antes ca despois, pular para a derogación de dito decreto e avanzar nun marco que teña como prioridade o coñecemento e uso real da lingua galega no ámbito escolar.

Mais o galego non é só unha lingua que se fala. É unha lingua que se le e que debe axudar as novas xeracións á súa emancipación e desenvolvemento en todos os niveis. Por iso, cómpre, tamén, redimensionar e pararse a pensar se o feito de que o libro en galego só supoña o 8% do mercado editorial do país é unha situación sostíbel dende o punto de vista da supervivencia, non xa do propio mercado, senón da nosa propia lingua.

Cómpre pararse a pensar se é asumíbel o incumprimento sistemático por parte do goberno galego da Lei do libro e da lectura de 2006, onde se contemplaba unha axuda integral á edición e tradución en lingua galega así como a proxección internacional da nosa literatura, cuxa supervivencia non se podería concibir hoxe sen o compromiso individual e colectivo de moitas persoas e axentes do sistema literario que, en todo caso, non resultan abondo para garantir os obxectivos formulados en dita lexislación e que supoñen un risco de extinción para moitas das manifestacións literarias na nosa lingua.

Así as cousas, este vindeiro venres 17 de maio, a cidadanía galega en xeral e a comunidade educativa en particular temos unha cita dobre: a homenaxe a unha das nosas máis grandes poetas, Luísa Villalta; a celebración da nosa lingua a reivindicación da súa protección, o seu uso e coñecemento no eido educativo pero tamén en todos e cada un dos ámbitos da nosa vida en sociedade.

“Mírate, mírame, mírate en min

e escóllete

escolle como te amo”.

(Versos do poema Espello, de Luísa Villalta)